Güven Hukuk

 UYAP Nedir, Nasıl ve Kimler Kullanır?

Günümüzde dijitalleşmenin hayatın her alanında etkili olduğu bir dönemde, adalet sistemlerinin de teknolojiden yararlanması kaçınılmaz hale gelmiştir. Türkiye'de bu kapsamda geliştirilen Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP), adalet hizmetlerinin daha hızlı, şeffaf ve etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla hayata geçirilmiştir. Peki UYAP nedir, nasıl çalışır ve kimler tarafından kullanılır?

UYAP Nedir?

UYAP, “Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi”nin kısaltmasıdır. Adalet Bakanlığı tarafından geliştirilen bu sistem, yargı süreçlerinin dijital ortamda yürütülmesini sağlayan bir e-devlet projesidir. UYAP sayesinde mahkemeler, savcılıklar, cezaevleri, kolluk kuvvetleri, noterlikler, avukatlar ve vatandaşlar arasında elektronik belge paylaşımı, dosya inceleme, dilekçe gönderme, duruşma günlerini takip etme gibi işlemler yapılabilmektedir.

2000'li yılların başında başlatılan bu proje, Avrupa Birliği’nin desteklediği en başarılı dijital adalet sistemlerinden biri olarak gösterilmiş ve pek çok ülke tarafından örnek alınmıştır.

UYAP Nasıl Çalışır?

UYAP, merkezi bir veri tabanına bağlı çalışan entegre bir bilişim sistemidir. Adalet Bakanlığı’nın altyapısını oluşturduğu bu sistem, farklı modüllerden oluşur. Bu modüller sayesinde farklı birimler birbiriyle entegre biçimde çalışır. Örneğin;

Mahkemeler: Dava dosyalarını dijital olarak kaydeder, duruşma kayıtlarını oluşturur, kararları elektronik ortamda hazırlar.

Savcılıklar: Soruşturma dosyalarını sistem üzerinden başlatır ve delil, ifade gibi belgeleri dijital ortamda dosyaya ekler.

Avukatlar: Avukat portali üzerinden dava dosyalarına erişebilir, dilekçe sunabilir, harç yatırabilir ve mahkeme süreçlerini anlık olarak takip edebilir.

Vatandaşlar: E-Devlet üzerinden UYAP Vatandaş Portalı aracılığıyla kendilerine ait dava dosyalarını görüntüleyebilir, dava açabilir ya da talepte bulunabilirler.

İcra Müdürlükleri: İcra takiplerini başlatır, tahsilat süreçlerini yönetir ve ilgili taraflarla elektronik yazışmalar yapar.

Tüm bu işlemler elektronik imza veya mobil imza kullanılarak güvenli bir şekilde gerçekleştirilir. Böylece hem işlem süresi kısalır hem de belge güvenliği sağlanmış olur.

UYAP’ı Kimler Kullanır?

UYAP, adalet sisteminin tüm bileşenlerini kapsayan bir platformdur ve bu nedenle çok geniş bir kullanıcı kitlesi vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Hâkim ve Savcılar

Hâkimler duruşma ve karar süreçlerini UYAP üzerinden yürütürken, savcılar soruşturma işlemlerini dijital ortamda başlatabilir ve yönetebilirler. Aynı zamanda dosya sorgulama, tanık beyanları, bilirkişi raporları gibi belgelere de sistemden ulaşabilirler.

2. Avukatlar

Baroya kayıtlı tüm avukatlar, UYAP Avukat Portalı üzerinden müvekkillerine ait dava ve icra dosyalarına erişim sağlayabilir. Dilekçeleri online olarak gönderebilir, duruşma günlerini takip edebilir ve harç işlemlerini yapabilirler.

3. Vatandaşlar

UYAP Vatandaş Portalı sayesinde bireyler kendi adlarına açılmış davaları takip edebilir, dava açabilir, bilgi ve belge talebinde bulunabilirler. E-Devlet üzerinden erişilen bu hizmet, yargı süreçlerine aktif katılımı kolaylaştırır.

4. Kolluk Kuvvetleri (Polis ve Jandarma)

Emniyet ve jandarma teşkilatları, UYAP üzerinden adli soruşturmalarla ilgili yazışmaları gerçekleştirir. Gözaltı kararları, arama izinleri ve ifade tutanakları gibi belgeler sistem üzerinden hızlıca mahkemeye ulaştırılabilir.

5. Cezaevleri

Ceza infaz kurumları, hükümlü ve tutuklulara ait belgeleri UYAP aracılığıyla düzenler ve mahkemelerle iletişim sağlar. Tahliye kararları, disiplin cezaları gibi işlemler sistem üzerinde kayıt altına alınır.

6. Noterler

UYAP ile entegre çalışan noterler, mirasçılık belgeleri ve bazı adli belgelerin doğruluğunu elektronik ortamda kontrol edebilirler.

UYAP’ın Sağladığı Faydalar

UYAP, pek çok avantaj sunarak yargı sisteminin dijital dönüşümünü sağlamıştır:

Zaman tasarrufu: Evrak taşınmasına ve posta sürecine gerek kalmadan işlemler hızlıca tamamlanır.

Şeffaflık: Vatandaşlar kendi davalarını anlık olarak takip edebilir.

Güvenlik: Elektronik imza sayesinde belge güvenliği sağlanır.

Maliyet düşüşü: Kâğıt ve posta masraflarında ciddi tasarruf sağlanır.

Erişilebilirlik: Türkiye’nin her yerinden, hatta yurt dışından bile dava dosyalarına erişim mümkündür.

Sonuç

UYAP, Türk adalet sisteminde dijitalleşmenin temel taşı olmuş ve hukukun işleyişini kökten değiştirmiştir. Avukatlardan hâkimlere, vatandaşlardan emniyet güçlerine kadar geniş bir kullanıcı yelpazesiyle, hem işlemleri kolaylaştırmış hem de hukukun daha hızlı, etkin ve şeffaf bir şekilde işlemesini sağlamıştır. Teknolojinin sunduğu olanakları en verimli şekilde kullanan bu sistem, Türkiye’nin dijitalleşme sürecindeki en başarılı kamu projelerinden biri olarak öne çıkmaktadır.